Wraca temat zapowiadanej od dłuższego czasu reformy systemu orzecznictwa. Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił Ministerstwu Rodziny i Pracy dwie sugestie odnośnie planowanych zmian prawnych. Skrytykował także konsultacje społeczne, które odbyły się podczas projektowania rozwiązań ustawowych.
Jak poprawić system orzekania o niepełnosprawności, by był zgodny ze standardami Konwencji ONZ? Tej treści pytanie pojawiło się na stronie internetowej RPO przy okazji oficjalnego wystąpienia Rzecznika do Minister Elżbiety Rafalskiej - w związku z trwającymi pracami nad reformą systemu orzekania. W uzasadnieniu do wystąpienia Rzecznik wyjaśnia "Jako Rzecznik Praw Obywatelskich za szczególnie ważne dla ochrony praw osób z niepełnosprawnościami postrzegam zadanie, jakie postawione zostało przed międzyresortowym Zespołem do spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy, powołanym zarządzeniem nr 6 Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 lutego 2017 r. (M.P. poz. 167). Wykonując jednocześnie funkcję niezależnego organu właściwego w sprawach monitorowania wdrażania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1169, ze sprostowaniem; dalej także jako: „Konwencja”), jestem zobowiązany do zgłaszania uwag i ewentualnych zastrzeżeń odnośnie do projektowanych regulacji prawnych w sytuacji, gdy mogą one budzić wątpliwości co do tego, czy pozostają zgodne z celem i zasadami, na których – zgodnie z Konwencją – powinny być oparte wszelkie działania państwa na rzecz osób z niepełnosprawnościami."
Dla przypomnienia przewodnicząca Międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy, Prezes ZUS prof. Gertruda Uścińska, zapowiedziała w czerwcu, że prace nad projektem są na ukończeniu, a o dalszym jego kształcie będzie decydowała Rada Ministrów i ewentualnie Sejm - więcej tutaj.
W poniedziałek, 1 października, RPO przypomniał, że projekt został już przekazany rządowi. W związku z tym zwrócił się do minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbiety Rafalskiej z sugestiami związanymi z planowanymi zmianami prawnymi.
Rzecznik odniósł się do kwestii "niesamodzielności" oraz zamieszczenia w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności symbolu przyczyny niepełnosprawności. W pierwszym wypadku zauważa, że zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, system orzeczniczy powinien pozwalać na określenie zindywidualizowanego wsparcia potrzebnego danej osobie, zarówno o charakterze finansowym, jak i niefinansowym. Powinien więc skupiać się na potencjale osoby z niepełnosprawnością, nie zaś na jej dysfunkcjach. W tym kontekście niepokój RPO wywołuje informacja, że w nowym systemie ma się pojawić kategoria „niesamodzielności” oraz orzekanie o „stopniu niesamodzielności”. Stoi to w sprzeczności z Konwencją i z aktualnym podejściem do niepełnosprawności opartym o prawa człowieka. W ocenie RPO, jak również zdaniem wspierających działalność Rzecznika członków Komisji Ekspertów ds. Osób z Niepełnosprawnościami, konieczne jest zastosowanie w ramach systemu orzekania terminologii spójnej z Konwencją.
Drugim istotnym problemem według RPO jest zamieszczenie w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności symbolu przyczyny niepełnosprawności. Według Rzecznika zgodna z obowiązującym prawem konieczność zamieszczenia tej informacji budzi wątpliwości z punktu widzenia prawa do prywatności i autonomii informacyjnej - zawarte w art. 51 Konstytucji. Zdaniem RPO trzeba znaleźć inny sposób chroniący pracodawcę i pracownika, a zrezygnować ze wskazywania w orzeczeniu symbolu przyczyny niepełnosprawności.
Rzecznik odniósł się także do konsultacji społecznych, które odbyły się podczas projektowania rozwiązań ustawowych - "Niezwykle istotne jest, aby w toku projektowania rozwiązań ustawowych dotyczących osób z niepełnosprawnościami wysłuchany był głos tych osób oraz reprezentujących ich organizacji. Tego wymaga Konwencja ONZ. A udział w pracach nad projektem przedstawicieli dwóch organizacji pozarządowych mających jedynie głos doradczy nie spełnia standardu konwencyjnego." Jednocześnie RPO wyraził nadzieję, że przygotowany projekt ustawy, na kolejnym etapie prac, stanie się przedmiotem szerokich konsultacji społecznych, w których swoją ocenę proponowanych regulacji będą mogły wyrazić same osoby z niepełnosprawnościami oraz ich organizacje.
Źródło informacji oraz pełne wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministerstwa Rodziny i Pracy: rpo.gov.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz